Dodatkowy urlop dla rodziców wcześniaków i dzieci hospitalizowanych

Dziecko najczęściej rodzi się w szpitalu. Standardowo jego pobyt w szpitalu trwa 3 doby. Są jednak sytuacje, w których dziecko musi pozostać pod obserwacją lekarzy przez dłuższy od standardowego czas. Przyczyną tego jest przede wszystkim wcześniactwo lub stwierdzenie u noworodka jakiegoś schorzenia wymagającego leczenia szpitalnego. Ten drugi powód wydaje się oczywisty, natomiast jeśli chodzi o wcześniactwo, trzeba go sprecyzować.

Kto to jest wcześniak?

Wcześniakiem nazywa się noworodka urodzonego przed 37 tygodniem ciąży. Z uwagi na tzw. wiek ciążowy wcześniactwo dzieli się na:

• ekstremalnie skrajne wcześniactwo w sytuacji, gdy poród odbywa się przed ukończeniem 27 tygodnia ciąży;
• skrajne wcześniactwo, gdy noworodek – wcześniak rodzi się między ukończonym 28 a 31 tygodniem ciąży;
• średnie lub późne wcześniactwo, gdy narodziny dziecka następują między ukończeniem 32 a ukończeniem 36 tygodnia ciąży.

Jak było do tej pory?

Zgodnie z brzmieniem art. 183 §1 Kodeksu pracy, pracownica zatrudniona w dniu porodu na podstawie umowy o pracę, nabywała z tym dniem prawo do urlopu macierzyńskiego w wymiarze 20 tygodni (najczęściej). Urlop macierzyński ulegał wydłużeniu w przypadku jednoczesnego urodzenia większej ilości dzieci.

Co do zasady więc prawne warunki korzystania z urlopu macierzyńskiego były jednakowe dla wszystkich matek, gdyż okoliczność długości trwania ciąży w chwili porodu pracownicy, nie miała znaczenia.

Pracownica - matka, która przedwcześnie urodziła dziecko wymagające hospitalizacji, przebywała na urlopie macierzyńskim przysługującym jej dokładnie na tych samych zasadach, co matka, która wyszła z dzieckiem ze szpitala tuż po odbytym porodzie. Praktycznie prowadziło to do sytuacji, w której mamy noworodków wymagających długotrwałej hospitalizacji, miały mniej czasu na bycie z dzieckiem w domu w trakcie urlopu macierzyńskiego.

W przypadkach, gdy nowo narodzone dziecko wymagało dłuższej od standardowej hospitalizacji, miał zastosowanie art. 181 Kodeksu pracy, który w takiej sytuacji dawał prawo do przerwania urlopu macierzyńskiego po jego 8 tygodniu i wykorzystania dalszej jego części późniejszym terminie, po opuszczeniu szpitala przez dziecko. 

Jaka zmiana nastąpiła od 19 marca 2025 roku?

W wyniku omawianej nowelizacji został do Kodeksu pracy dodany art. 180². Nowy przepis, uregulował sytuację rodziców dzieci przedwcześnie urodzonych i dzieci – wcześniaków. Wydłużony urlop macierzyński jest płatny – 100% podstawy wymiaru zasiłku. Taki urlop przysługuje bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego.

Zmiana ta miała na celu wprowadzenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, który zrekompensuje rodzicom – pracownikom, czas spędzony z dzieckiem w szpitalu trakcie przysługującego już urlopu macierzyńskiego. Możliwe stało się wydłużenie wymiaru urlopu macierzyńskiego o czas spędzony z dzieckiem w szpitalu do 15 tygodni.

W takich szczególnych sytuacjach rodzice nie są zmuszani okolicznościami do rezygnacji z pracy, albo do wykorzystywania urlopów wypoczynkowych lub zwolnień lekarskich, w celu zapewnienia opieki nad chorym dzieckiem. Przepisy te zapewniają także dodatkowy czas na rehabilitację takich dzieci.

Wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego

Wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego wynosi odpowiednio do 8 tygodni albo do 15 tygodni. Długość tego urlopu zależna jest od czasu hospitalizowania dziecka, tygodnia ciąży, w którym urodziło się dziecko lub od masy urodzeniowej dziecka.

Rodzic ma prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, gdy dziecko urodzi się:

• przed ukończeniem  28. tygodnia ciąży, lub gdy nie waży więcej niż 1000 g – wymiar: 1 tydzień uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu aż do upływu 15. tygodni po porodzie;
• po ukończeniu 28. tygodnia ciąży a przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży i waży powyżej 1000g – wymiar: 1 tydzień uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu aż do upływu 8. tygodnia po urodzeniu;
• po skończeniu 37. tygodnia ciąży i jego pobytu w szpitalu, przez co najmniej 2 kolejne dni, przy czym pierwszy z tych dni będzie przypadał w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie – w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu (w czasie od 5. dnia do upływu 8. tygodnia po urodzeniu się dziecka).

Uwaga!

Przy ustalaniu wymiaru uzupełniającego urlopu macierzyńskiego czasy pobytu dziecka w szpitalu do upływu 8 albo 15 tygodnia po porodzie się sumują. Niepełny tydzień zaokrąglany jest w górę do pełnego tygodnia.

Możliwa jest przerwa pomiędzy kolejnymi hospitalizacjami. Tak na przykład w przypadku, gdy maluch przebywał w szpitalu przez dwa dni, wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego zostanie zaokrąglony do 1. tygodnia. Natomiast, gdy dziecko przebywało kilkakrotnie w szpitalu, okresy jego hospitalizacji ulegają zsumowaniu (z wyłączeniem czasu pobytu w szpitalu związanego z porodem), i są zaokrąglane w górę do pełnego tygodnia.

Co trzeba zrobić, żeby nabyć prawo do urlopu dodatkowego?

Dodatkowy urlop macierzyński jest udzielany jednorazowo na wniosek osoby uprawnionej. Wniosek ten należy złożyć w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego. We wniosku o udzielenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego określa się termin zakończenia urlopu macierzyńskiego. Pracodawca ma obowiązany taki wniosek uwzględnić. Do wniosku należy dołączyć zaświadczenie wydane przez szpital, w którym było dziecko hospitalizowane.